?روغن موتور خودرو وظیفه خنککاری و روانکاری پیشرانه را در شرایط کاری گوناگون برعهده دارد و نقش مهمی در افزایش طول عمر پیشرانه و پیشگیری از معیوبشدن آن انجام میدهد. در این مقاله، انواع روغن موتور، فواید و نحوه تعویض روغن موتور و موارد مرتبط با آن را بررسی میکنیم.
?هر زمان که پیشرانه خودرو شما فعال و روشن باشد، محصولات جانبی حاصل از احتراق، شروع به آلودهکردن روغن موتور میکنند. اگر این آلودگیها جمع شوند، میتوانند بهصورت لجن و رسوبات در قسمتهایی از پیشرانه که تمیزکردن آنها دشوار است، تهنشین شوند. استفاده از روغن موتور بیکیفیت یا غفلت از تعویض روغن موتور در فواصل منظم نیز منجر به تشکیل این لجنهای چسبنده میشود.
?اگر اجزای داخل پیشرانه و مسیرهای حرکت روغن در آن آلوده باشد، عملکرد، کارایی و همچنین مصرف سوخت خودرو ممکن است تحتتأثیر قرار گیرد. علاوه بر این، رسوبات چسبنده گرمای داخل پیشرانه را به دام میاندازد که باعث ناکارآمدی میشود و بار اضافی را بر پیشرانه میافزاید.
?هر روغن موتور از دو جزء متمایز تشکیل شده است: جزء اول پایه اصلی روغن و جزء دوم افزودنیهایی است که به ترکیب اصلی اضافه میشود تا محصول نهایی حاصل شود. تفاوت اصلی روغن موتورهای معمولی و سنتتیک در ترکیب پایه آنها است. ترکیب پایه در روغن موتورهای معمولی از نفت خام بهدست میآید؛ درصورتی که ترکیب پایه روغنهای سنتتیک را ترکیبات شیمیایی ساخت بشر تشکیل میدهد. این نحوه ساخت کاملا متفاوت باعث ایجاد خواص برتر در روغنهای سنتتیک شده است.
?به روغن پایه و مواد افزودنی بستگی دارد و توسط انجمن نفت آمریکا (API) تعریف می شود و برای هر خودرو با مدل و سال طراحی خاص خود، سطح کیفیت خاص خود را می طلبد. روغن های موتور، برای خودروهای بنزینی که برای هر سطح کیفیت با دو حرف معرفی می شوند. حرف اول S اشاره به Service Station یعنی ایستگاه های تعویض روغن، گاراژها و بنگاه های فروش خودروها دارد و حرف دوم که با یکی از حروف الفبای انگلیسی، از A تا سطح کیفیت فعلی N (سال 2014 میلادی) مشخص شده است. روغن های موتور، برای خودروها و دستگاه های دیزلی که به حرف C مخفف کلمه Commercial (وسایل نقلیه تجاری، کشاورزی و ناوگان حمل و نقل) و یکی از حروف الفبای انگلیسی، از A تا J (فعلا تا سال 2014 ، J می باشد) که بعد از حرف C نوشته می شود، مشخص شده است.
?انتخاب آن به شرایط آب و هوایی در هر منطقه و شرایط موتور بستگی دارد. انجمن مهندسین خودرو (SAE)، به دلیل اهمیت گرانروی، اساس طبقه بندی روغن موتور را بر این ویژگی بنا نهاده است، به طوری که در این سیستم دو گروه از درجه های گرانروی مورد تعریف قرار می گیرند.
یک گروه دارای حرف Winter=W (روغن های چند درجه ای) و دیگر گروهی که بدون حرف W است (روغن های تک درجه ای). درجه های دارای حرف W معرف گرانروی روغن در زمستان یعنی متناسب بودن آن برای کار در فصول سرد سال و قابلیت روغن برای پمپ شدن در دمای پایین است.
دسته بندی تستهای روغن
آنالیز ذرات فرسایشی
فروگرافی تحلیلی، اسپکتروسکوپی، تعیین شاخصهایی همچون PQ، IS، TD PQ، WPC، PLP
آنالیز عنصری یا اسپکتروسکوپی
تعیین وضعیت مواد افزودنی، ذرات فرسایشی و آلودگی های موجود در روغن
خواص فیزیکی و شیمیای روغن
رنگ، بو، ویسکوزیته، Pour Point، Flash Point،
آنالیز گازهای موجود در روغن
تعیین مقادیر گازهای هیدورژن، C2H4، C3H6در روغن ترانس
تعیین میزان آلودگی روغن
شمارش تعداد ذرات موجود در روغن، مقدار آب و ...
▫️پس نتیجه می گیریم که اگر روغنی برای خودروی A بهترین روغن موتور می شود، امکان دارد این محصول برای خودروی B ، دیگر بهترین روغن موتور نباشد.
لذا در هر زمان مراجعه به اتو سرویس، نگویید بهترین روغن موتور بگویید " مناسب ترین روغن موتور برای خودروی من "
?تعویضروغنیها معمولا میگویند که زمان مناسب برای تعویض روغن موتور هر پنجهزار کیلومتر یا هر سه ماه یک بار است (هرکدام زودتر فرابرسد). باید بگوییم حرف درستی است؛ اما نه برای همه خودروها! فناوری ساخت پیشرانه و نحوهی رانندگی با خودرو و حتی نوع روغن موتور استفادهشده در تعیین زمان مناسب تعویض روغن موتور خودرو بسیار مهم است؛ بهطوریکه مثلا برخی خودروسازان هر پنجهزار کیلومتر را معادل هر شش ماه در نظر میگیرند؛ اما برخی دیگر معتقدند در هر دوازدههزار کیلومتر یا هر یک سال باید روغن موتور را تعویض کرد.
?برای تعویض روغن موتور، پیشرانه خودرو را خاموش و خودرو را روی سطحی صاف و بدون شیب پارک کنید و مطمئن شوید پیشرانه برای حداقل پنج دقیقه خاموش باشد. گیج روغن یا میله تراز را بردارید و تمیز کنید. کاپوت خودرو را باز کنید و میله تراز روغن را بردارید و با پارچهای تمیز، روغن روی آن را پاک کنید. در این مرحله، باید سطح روغن داخل کارتل پیشرانه را چک کنید. بهآرامی میله تراز را تا انتها در مخزن فرو کنید و دوباره بیرون بیاورید. سطح روغن باید بین خطوط مشخصشده میله تراز (بین حداقل و حداکثر) باشد. اگر سطح روغن به علامت پایین میله نزدیک باشد، نیاز است که روغن موتور خودرو را بیشتر کنید.
▫️به عنوان سيال هيدروليك نيز شناخته مي شود وظيفه دارد تا تمام اجزاي سيستم ترمز خودروي شما را حركت بدهد. اين روغن تحت دما و فشار بالا كار مي كند. بدون اين روغن، خودرو يا كاميون شما، زماني كه پدال ترمز را فشار مي دهيد قادر به توقف نخواهند بود. روغن ترمز يك ماده ي غير قابل تراكم است كه در لوله هاي سيستم ترمز خودرو در جريان است، كه نيروي وارد شده بر روي پدال ترمز را به روتورهاي ترمز ها در ٤ چرخ خودروي شما منتقل مي كند.اين فشار به چرخ هاي انتقال داده مي شود و در نهايت باعث كاهش سرعت و يا توقف خودروي شما مي شود.در اين مطلب قصد داريم كه به صورت ساده و گام به گام چگونگي كار كردن مايع ترمز در درون يك سيستم ترمز هيدروليك را توضيح دهيم.
١-راننده پدال ترمز را فشار مي دهد.
٢-فشار دادن پدال ترمز يك پيستون را در كاليپر ترمز فشرده مي كند.
٣-اين فشرده ساز باعث افزايش فشار در داخل لوله هاي ترمز مي شود و روغن ترمز را به حركت در مي آورد.
٤-فشار روغن ترمز باعث مي شود روتور هاي ترمز به لنت ترمز فشار بياورد، كه با چرخ ها در ارتباط است. مرحله به مرحله چرخش چرخ كاهش پيدا مي كند و در آخر باعث توقف وسيله ي نقليه مي شود.
شركت نفت بهران در سال 1341 تحت امتياز و فنآوری شركت EXXON آمريكا و با نام تجاری ESSO ثبت گرديد و با تاسيس واحد مخلوط كنی در سال 1343 به توليد روغنهای با برند ESSO در داخل ايران پرداخت. پالايشگاه توليد روغن پايه شركت نيز در سال 1347 با ظرفيت توليد 30 هزار تن در سال راهاندازی گرديد. پس از پيروزی انقلاب اسلامی، عمده سهام سرمايهگزاران خارجی توسط بنياد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی خريداری شد و اين شركت با مديريت جديد و در قالب سهامی عام به فعاليتهای خود ادامه داد. در سال 1370 نام شركت از " پالايش روغن تهران" به " شركت نفت بهران" تغيير يافت. در حال حاضر ظرفيت توليد سالانه آن بيش از 500 هزار تن انواع فراوردهها است. شركت نفت بهران در كنار توليد انواع روغنهای موتور بنزينی، ديزلی و روغنهای صنعتی، فراوردههایی مانند گريس، ضديخ، روغنهای فرايند، پارافين وكس، فوتس اويل و مكملهای سوخت نيز توليد می نمايد.
شركت نفت بهران با نيم قرن تجربه در صنعت روانكارها به عنوان بزرگترين توليد كننده انواع روغنهای موتور و صنعتی در ايران شناخته می شود. اين شركت با دارا بودن يكی از مجهزترين مراكز پژوهشی و بزرگترين شبكه خدمات مهندسی در تهران و هشت استان صنعتی كشور و همچنين توانایی بالا و انعطافپذير پالايشگاه آن در توليد انواع روغنپايه و روانكارها عملكرد بسيار مطلوبی در زمينه تهيه فرمولاسيون و تامين روانكارهای جديد با بالاترين سطح كيفيت و همگام با پيشرفتهای جهانی داشته است.
خط مشی اين شركت بر پايه كيفيت محصول به منظور ارتقاء سطح رضايتمندی مشتريان، پيشگيری از آلودگی های زيست محيطی و تبعيت از قوانين و مقرارت ايمنی و بهداشت شغلی استوار است .
شركت ملي نفت ايران در راستاي خصوصي سازي شرکتهاي دولتي و سياست هاي كلان دولت جمهوری اسلامی ایران مبني بر كاهش حجم تصدي گري دولتي در حوزه غير انحصاري و واگذاري امور به بخش خصوصي، با هدف توسعه مشاركت اين بخش در فعاليتهاي اقتصادي و صنعتي، بمنظور افزايش كارآيي ، واحد های روغن سازی پالایشگاههای تهران و آبادان را به سازمان تامين اجتماعي، صندوق بازنشستگی کشوری و آستان قدس رضوي واگذار نموده است كه اين واگذاري منجر به تاسيس شركت نفت ايرانول در 11 آذرماه سال 1381 گرديد و در بهمن سال 1391 سهام این شرکت در فرابورس پذیرفته و عرضه شد. شرکت نفت ایرانول اکنون در سه بخش پالایشگاه روغن سازی تهران ، پالایشگاه روغن سازی آبادان و مجتمع ظرف سازی و بسته بندی به فعالیت خود ادامه می دهد.